XIX საუკუნის მეორე ნახევარში, სოფელ ბიის (ხობის რაიონი) მთავარანგელოზთა სახელობის ეკლესიაში მოღვაწეობდა მღვდელი შიო იოსავა, რომელსაც წესიერებითა და პატიოსნებით გამორჩეული ოჯახი ჰყავდა. მას ცოლად ჰყავდა ანა ბოჯგუა, რომელთანაც ოთხი ვაჟი შეეძინა: ბართლომე, პროხორე, აქვსენტი და ანდრონიკე. მამა შიომ თავის შვილებს იმ პერიოდისთვის შესაბამისი განათლება მიაღებინა. ოთხივემ დაამთავრეს სამეგრელოს სასულიერო სასწავლებელი და მათაც, მამის მსგავსად, მოძღვრის რთული უღელი იტვირთეს (ანდრონიკეს გარდა, რომელმაც საერო ცხოვრება აირჩია).
უფროსი ძმა მღვდელი ბართლომე 1867 წლიდან ემსახურებოდა დედაეკლესიას. მოღვაწეობდა სამეგრელოს მაზრის სხვადასხვა სოფელში. XIX საუკუნის 80-იანი წლებიდან ზუბის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვრად დაინიშნა. 1893 წლის 15 მაისს კამილავკით დაჯილდოვდა, ხოლო 1902 წლის აღდგომას ეკლესიაში ერთგული და დამსახურებული მოღვაწეობისთვის წმინდა ანას III ხარისხის ორდენი ეწყალობა. მღვდელი ბართლომე 1910 წლის 5 ივლისს გარდაიცვალა.
პროხორე იოსავა 1849 წელს დაიბადა. პირველდაწყებითი განათლება ოჯახში მიიღო და სწავლა განაგრძო სამეგრელოს სასულიერო სასწავლებელში, რომლის დასრულების შემდეგ მედავითნედ დაიწყო მსახურება. XIX საუკუნის 70-იან წლებში იმერეთის ეპისკოპოსმა გაბრიელმა (ქიქოძე) დიაკვნად აკურთხა, მოგვიანებით კი მღვდლად დაასხა ხელი. მამის გარდაცვალების შემდეგ, 1893 წლის 23 ნოემბრიდან, ბიის მთავარანგელოზთა სახელობის ეკლესიაში განამწესეს. რამდენიმე წლის შემდეგ ისევ ბიის მთავარანგელოზთა სახელობის ეკლესიაში დააბრუნეს. 1912 წლის 19 აპრილს, საეკლესიო წესების დარღვევის გამო, დროებით შეუჩერდა მღვდელმსახურება და უშაფათის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიის მედავითნედ დაინიშნა. 1913 წლის 29 მარტს ახალი აბასთუმნის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში გადაიყვანეს. ამავე წლის 31 დეკემბერს აღუდგინეს მღვდელმოქმედება და უშაფათის მაცხოვრის სახელობის ეკლესიის წინამძღვრად დაინიშნა. XX საუკუნის 20-იან წლებში კომუნისტებმა უშაფათის ეკლესია დახურეს და მამა პროხორეც იძულებული გახდა, ანაფორა გაეხადა. იგი 1935 წლის 8 სექტემბერს გარდაიცვალა. დაასაფლავეს 14 სექტემბერს სოფელ ბიის სასაფლაოზე.
მესამე ძმა აქვსენტი ასევე სამეგრელოს სასულიერო სასწავლებლის კურსდამთავრებული გახლდათ. XIX საუკუნის 80-იან წლებში გურია-სამეგრელოს ეპისკოპოსმა გრიგოლმა (დადიანი) დიაკვნად აკურთხა და სოფელ ნოჯიხევის მთავარანგელოზთა სახელობის ეკლესიის ღვთისმსახურად დაადგინა. 1893 წლის მარტში კვლავ მეუფე გრიგოლმა მღვდლად დაასხა ხელი და ხორში-საგვასალიოს წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიის წინამძღვრად განამწესა. რამდენიმე წლის შემდეგ საჩიჯავოს წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესიაში გადაიყვანეს, სადაც 1924 წლამდე მსახურობდა, ვიდრე კომუნისტებმა არ დაანგრიეს ეკლესია და მღვდელმსახურება არ აუკრძალეს. მღვდელი აქვსენტი 1939 წლის 9 აპრილს გარდაიცვალა. დაკრძალულია სოფელ ხეთის სასაფლაოზე.
მამა აქვსენტის ტრაგიკული ცხოვრების შესახებ მცირე მოგონებები შემოგვინახა მისმა უმცროსმა შვილიშვილმა ციალა იოსავამ:
„შიო იოსავა ბიის მთავარანგელოზთა სახელობის ეკლესიის წინამძღვარი იყო (გარდაიცვალა 1893 წლის 23 ნოემბერს). იგი დაკრძალულია ამავე ტაძრის კარიბჭესთან.
1937 წელს ბოლშევიკებმა ააწიოკეს მამა აქვსენტის ოჯახი, გაანადგურეს საეკლესიო ნივთები - სახარება, ბიბლია, ჯვარ-ხატები, მათ თვალწინ დაამსხვრიეს და დაწვეს ყველაფერი. დაჭერას შვილმა ერასტიმ გადაარჩინა, მაგრამ მალევე აღესრულა მორალური შეურაცხყოფისგან (ის ხომ გაპარსეს, აბუჩად აიგდეს, დასცინეს...)...
მამა ძალიან კარგი ხასიათის კაცი იყო, შვილებზე გიჟდებოდა, ვუყვარდით ყველა ერთნაირად. ოთხი ქალიშვილის მამა ამაყობდა ჩვენი პატიოსნებით და სიკეთით იმ დროში. მან იცოდა, მარტო ეს არ იყო საკმარისი, მაგრამ რა ექნა, რელიგიადავიწყებულ ხანაში. ის იუმორით სავსე კაცი იყო, მაგრამ გართულება ჰქონდა კომუნისტებთან და ჩემთან საუბრით იოკებდა გულს...
ზუსტად იმ ზაფხულს, რომ ჩამოვედი, მაინცდამაინც არ მესიამოვნა მისი ხასიათი. ის ჩემთან საუბარს ვერ ახერხებდა... ჩემი დები სამსახურში რომ წავიდნენ, ჩვენ მარტო დავრჩით (დედა ადრე გარდაიცვალა, მამამ მეორე ცოლის მოყვანაზე უარი თქვა) უნდოდა რაღაც ეთქვა და ვერ ახერხებდა, ისევ მე ვიაქტიურე: მამა, რაღაც არ მომწონს შენი გამომეტყველება, რამე ხომ არ გაწუხებს? - ვეკითხები მას.
ხო! შვილო - მითხრა მან, ადგა, გავიდა მეორე ოთახში და გამოიტანა ჟურნალი, კარგად არ მახსოვს ჟურნალის დასახელება, მხოლოდ ორენოვანი იყო - მეგრულ-ქართული. წაიკითხეო, მითხარი.
ჟურნალი ეკუთვნოდა თედო სახოკიას (დღეს ჟრუანტელი მივლის მაგის სახელის გახსენებაზე)... მე წავიკითხე და რას ვხედავ, ბაბუა აქვსენტი ჰყავს აუგად მოხსენებული, რომ ის ჯვარს წერდა არასრულწლოვნებს, რომ ფულს იღებდა ქრთამის სახით საბუთების შედგენის დროს, რომ წირვა-ლოცვას არ ასრულებდა, თუ ფულს არ მისცემდნენ (ალბათ, გულისხმობდა წესის აგებას, კარგად არ მახსოვს, 50 წლის წინანდელი ამბავია). წაკითხვის შემდეგ მახსოვს, გამოვვარდი მამასთან და ვიყვირე, ვინ არის ეს გარეწარი-მეთქი და მამას ტირილი აუტყდა ქალივით. მე მოვეხვიე, დავამშვიდე და ვუთხარი. ნუ მამა, ნუ ტირი. მე მაგას ვაჩვენებ სეირს-მეთქი... მაგრამ მამამ მე დამამშვიდა და მითხრა, არა შვილო, არ ღირს, ის კომუნისტების ჭიას ახარებსო და მიამბო ვინ იყო ეს კაცი: თურმე ბაბუაჩემის კარებთან გაზრდილი გაჭირვებული ოჯახი, ღარიბები და ბაბუა მათ ეხმარებოდა ყოველმხრივ მატერიალურად თუ სულიერად... ბევრი რამ, რაც არ ღირს მოსაყოლად...
მე ის ჟურნალი ცეცხლში შევაგდე და დავწვი. ასე გაგვამწარა მე და მამა თედო სახოკიამ“.
წყარო: ლ. ტოგონიძე, გ. მაჩურიშვილი: XVIII-XX საუკუნეში მოღვაწე სასულიერო პირთა ცხოვრება და მოღვაწეობა.
ავტორი : ლევან ღვინჯილია
